Futbolun endüstrileşmesiyle birlikte naklen yayın gelirleri arttı. Bilet ve loca gelirleri de bunu izledi. Taraftar gelirlerinin bir diğer kolu olan mağazacılıkta yeni bir çağa geçilmesi kaçınılmazdı. Kulüp logolu paspasların satılmaya başladığı yerde formalar olmazsa olmaz hale geldi. Alternatif formalar adı altında üçüncü formaları görmeye yeni alışmışken dördüncü formalar çeşitli anlaşmalar sonucunda çıkmaya başladı. Böyle olunca da firmaların her sezon yeni tasarımlar denemesi, bu tasarımları takımların kimliğine uydurması mecburi hale geldi. Bunu kimi takımlar ve üretici sponsorları çok güzel şekilde başarırken kimileri de çok kötü yönlere saptılar. 2021-22 sezonunun en iyi formalarını yazmıştım. Şimdi ise uzun bir aranın ardından ikinci bölüm geldi: Avrupa’da 2021-22 Sezonunun En Kötü 10 Forması sizinle.
10. Beşiktaş Alternatif
İlk önce şuradan başlamak lazım, bu forma kötü bir forma değil. Sıradan ve pek bir numarası olmayan bir forma. Beşiktaş’ın alternatif forma kısmında gri ve kırmızı tonları arasında gidip gelmesi alternatif kültürünün ülkemizde tam anlaşılmadığının çok net göstergesi. Bir sezon kırmızı, bir sezon gri. Bir döngü haline geldi. Daha cesur hamlelerle çok daha iyi işler yapılabilir. Örneğin, Beşiktaş için her zaman çok özel bir anlamı olan İstanbul Boğazı temalı bir mavi forma mükemmel olur. Şampiyonluk kutlamalarındaki müthiş görsel kaliteyi formalara da yansıtmak lazım. İnce çubuk esprisi çift renk kullanımıyla birlikte biraz anlamsız olmuş. Çubuklar tamamen kırmızı olup üst baskı beyaz şeklinde bir kullanımla daha iyi bir görüntü elde edilebilirdi. Umarım alternatif kavramı daha net anlaşılır ve daha sıra dışı tasarımları görürüz.
9. Başakşehir Set
Bu sefer komple bir seti listeye dahil ettim. Bunun sebebi aslında bir önceki sebebimle birebir aynı: SÜREKLİ KENDİNİ TEKRAR EDEN FORMALAR. Başakşehir iç saha forması kültürü oluşturma konusunda kesinlikle taktir edilmesi gereken bir kulüp. Ufak dokunuşlarla mükemmel bir iş çıkarıyorlar ama bu dokunuşlar deplasman ve alternatif formalarında olmaması gereken şeyler. Olunca aynı formaları yeniden satıyorlar algısı oluşuyor ister istemez. Lacivert deplasman forması o kadar çok yapıldı ki bana kalsa tesislerden on sene giremez. Lacivert detaylı BEYAZ bir deplasman forması yapılsa ne güzel olur. Alternatif forma zaten daha büyük bir skandal. Su problemine değinebilmek için güzel bir tanıtım yapıldı ama forma 2018-19 sezonunda çıkan alternatifin bire bir aynısı neredeyse. Farklı renk ve farklı tasarımlar mutlaka denenmeli ama Başakşehir’in geçmişine bakınca kolay durmuyor. Bekleyip göreceğiz…
8. Venezia Deplasman
Sırada Serie A’nın yeni ekiplerinden Venezia var. Geçen sezon alt ligde oynarken formalarını çok beğeniyordum. Nike katalog formalarını kendi renkleriyle harmanlayıp mükemmel bir iş çıkarmışlardı. Turuncu-yeşil uyumu muazzam bir yenilik kattı formacılığa. Bu sezon ise yeni bir yola girdiler. Kappa anlaşması ile daha hem formalar anlamında hem de tanıtım anlamında formacılıktan bir nevi modacılığa geçiş yaptılar. Yeni ama güzel bir proje. Özellikle siyah formaları “alternatif forma nasıl bu kadar güzel yapılabilir?” sorusuna net bir cevap. Gelelim beyaz formaya. Kollardaki geçişli renkler aslında çok güzel fakat ortadaki üçgenlerden oluşan desen için aynı düşüncede değilim. Çok fazla göz yoran bir desen formanın büyük bir alanını kaplıyor. Keşke o desen olmasaymış. Sponsor bölgesinde takım ismi kullanmaya gelirsek bana biraz NBA özentisi olarak geliyor. Son senelerde kullanımı arttı ama olmasa daha iyi olur düşüncesindeyim. Özetlemek gerekirse, bu sene eksik yanlarıyla birlikte iyi bir proje vardı. Önümüzdeki senelerde Venezia, formacılığa neler katacak hep birlikte takip edeceğiz.
7. Kayserispor- Çaykur Rizespor Çubuklu Formalar
En çok sinirlendiğim kısma geldik. Buradaki eleştirilerim sadece bu takımlara değil bu şekilde devam eden tüm Anadolu takımlarına olacak. Türk futbolunda marka değeri son yıllarda çok konuşuluyor. Her başkan bu konuda düşüncelerini dile getiriyor ama hiçbir icraat göremiyoruz. Formalar da bu marka değerinin en önemli temsilcilerinden biri ve buradaki umursamazlık artık tahammül edilemeyecek düzeyde. Yukarıda gördüğünüz Nike çubuklusu kalıp olarak 2016 yılında Nike Elit takımlarına o sezon için yeni bir kalıp olarak sunuldu. 2017 yılında ise katalogda yerini alarak diğer takımların kullanımına açıldı. Maalesef Nike kataloğunu tercih eden Anadolu takımlarımız o günden beri bu kalıbı kullanıyor. Sene olmuş 2022, biz kalmışız 2017’de. Çoğu Anadolu kulübümüzün bir iç saha forma kültürü olmadığı için akıllarına hemen çubuklu formalar geliyor. Bu durum da aynı formaların renklerinin değiştirilmiş halini görmemizi sağlıyor ki aynı renklere sahip olan Kayserispor ve Yeni Malatyaspor bu formayı birebir aynı olacak şekilde bir sezonluğuna da olsa giydiler. İşte bu umursamazlık ve özensizlik devam ettiği sürece marka değeri konuşmaları sadece lafta kalıyor.
6. Tottenham Alternatif
Tottenham bu sezon geleneksel bir iç saha formasının yanında iki tane yenilikçi formayla setini tamamladı. Deplasman forması ne kadar mükemmelse bu o kadar vasat. Mor ve neon yeşil ikilisinin bir uyumu yok. Desen fazla anlamsız ve karışık. Ayrıca renkler ne açık tonda ne de koyu tonda seçildiği için bu formayı giymek rakip takımlar saha içinde, seyirciler ise ekran başındayken kafa karışıklığına yol açıyor. Deplasman formasında desen ağırlıklı bir forma yapılmışken buna gerek yoktu sanki. Alternatifte daha yaka-kol uçları gibi ufak yerlerde kullanılacak desenlerle şık bir forma yapılabilirdi. Diğer iki formanın yanında sırıtan alternatif listemde olmayı sonuna kadar hak ediyor.
5. Galatasaray İç Saha
Galatasaray-Nike iş birliğinde çıkan formalar, son yıllarda ilk yıllarındaki mükemmel görüntünün çok uzağında. Galatasaray’ın “Elit Takım” kategorisinde olması çok değerli ama belki de anlaşmanın gidişatının getirdiği mutsuzluk son dönemde özensiz işlerin çıkmasına neden oluyor. Geçtiğimiz iki senede daha desen ağırlıklı ve yenilikçi parçalı formaların üstüne Galatasaray kültürüne “Metin Oktay Forması” olarak geçen tam parçalı formanın gelmesi gerekiyordu. Fakat Nike bizi yine şaşırtmadı. Monaco kulübüyle özdeşleşen diyagonal parçalıyı Galatasaray’da görmüş olduk. İç saha formalarında her zaman daha muhafazakâr davranılıp kültürün korunması taraftarıyım. Yenilik olmamalı mı? Tabii ki olmalı ama siz bunu üç sene üst üste yapınca kültürden kopuyorsunuz. Monaco’ya baktığımız zaman hiç Galatasaray tarzı bir parçalı göremeyiz. O zaman neden tam tersini görüyoruz? Burada ülke ekonomisi tüm isteklerimizi baltalayacak şekilde yüzümüze vuruyor. Döviz kurunun son dönemdeki artışından dolayı Galatasaray, son iki senedir Nike’ın üçüncü kalite olarak düşük fiyattan sunduğu “Supporter Tee” isimli formayı normal formalarının yerine satmaya başladı. Düşük maliyette olması amacıyla bu forma tipinde yaka ve kol ucu tasarımları kullanılmıyor. Bu sebeple Nike, satılan ve giyilen forma arasında fark olmaması için Galatasaray’ın formalarına bu tarz tasarımları koymuyor. Mecburen farklılıkları gövde kısmında kullanmak zorunda kalmaları kültürden çok uzak formaları görmemize neden oluyor. Saydığım nedenlerden dolayı Galatasaray’ın en azından Nike anlaşması bitene kadar kendine ait bir parçalıyı giyemeyecek olması çok can sıkıcı bir durum. Burada iki tarafın da bazı şeylerden feragat ederek taraftarlara daha kaliteli ve kültüre uygun formaları sunmaları gerekiyor.
4. Napoli Set
Yavaş yavaş sona doğru gelirken listede yine bir set olarak üç forma var. Napoli, Kappa anlaşmasının bitişinden sonra ilginç bir karar vererek ünlü giyim markası Emporio Armani (EA7) ile forma sponsorluğunda konusunda anlaştı. Armani formacılığa basketbol tarafından pek yabancı olmasa da futbol tarafında ilk defa bulunuyor. İlk senelerinde sınıfta kaldıkları çok net bir şekilde görülmekte. Bu kadar sıradan bir işin Napoli gibi bir camiaya yapılmaması gerekiyordu. Formalar bizim Anadolu takımlarının Nike kataloğundan aldığı formaların üzerine Armani logosu basılmış gibi duruyor. Hiçbir tasarım yok. Sadece omuz kısmına ana renkten farklı bir renkte şerit konulmuş. Diğer ikisi bir derece kabul edilebilir düzeyde olsa da altın rengi detaylı beyaz forma için vasat kelimesi az kalır. Yaptıkları kötü işler sadece buradakilerle sınırlı değil. Maradona özel forması olarak iki farklı forma daha çıkardılar. Maradona formaları o kadar sıkıntılı ki listeye aldığım diğer formalara hakaret olabilir diye listeye almak istemedim. Ünlü bir firmanın sektöre girişinin ilk senesi ama ilk seneyi rezalet şekilde geçtiler. Bu tarz firmalar formacılığa el atmalı diyenlere gösterilmesi gerenken mükemmel bir örnek. Özellikle ülkemizde ‘atlet’ yakıştırması yapılıp küçümsenen formaların yapımının ne kadar zor bir iş olduğu ve işin bilenlere bırakılması gerektiği kanıtlamış oldu.
3. Inter İç Saha
Forma konusunda her zaman sevdiğim kulüplerden biridir Inter. Her sezon en az iki forması özel işler olup diğer takımlarca örnek alınır. Kültürlerine saygılıdırlar ama cesur hamleleri yapmaktan da geri durmazlar. Bu sene biraz fazla cesur davrandıklarını söylemek lazım, nedeni ise takım sahipleri. Globalde takım sahipleri kendi ülkelerinin simgelerini kulüplerde yaşatmaya başladılar. Wolves takımının Portekiz renkleri temalı forma çıkarması veya Cardiff City’nin Malezyalı sahibinin kulübün yıllardır kullandığı ana renk olan maviyi kırmızıya çevirmesi gibi. Bu sene Inter’de Çinli sahiplerinin etkisiyle o kültürün önemli simgelerinden olan yılan desenlerini gördük. Deplasman formasında şık bir dokunuş olsa da iç saha formasında yılan derisi deseni hatalı ve kültürün çok dışında bir kullanım. Mavi-siyah çubuklunun uzağında tamamen mavi tonlarında çubuklu formaya hâkim. Düzgün çubuklu anlayışı yok, desen formanın ana temasını oluşturuyor. Bu sebeple Inter’in iç saha forması olmaması gereken bir forma. Aslında yapılan iş çok iyi ama iç saha için fazla yenilikçi. Keşke alternatif kategorisinde çıkarılsaydı. Eğer alternatif olarak tanıtılsaydı sezonun en iyi forması bile diyebilirdim. Dediğim gibi kötü bir forma değil sadece tarihin çok çok uzağında…
2. Barcelona İç Saha
Son senelerde kötü yönetilen Barcelona’nın forma konusunda da bu tavrını sürdürdüğü çok açık. Nike-Barcelona ortaklığında iç saha formaları için bir formül geliştirildi ve bu yaklaşık 7-8 sezondur uygulanıyor. Bu formülde bir sezon sade tasarımları, bir sezon ise yenilikçi ve cesur hamleleri görüyoruz. Geçen sezonki sade çubuklu formanın üzerine yenilikçi bir tasarım bekleniyordu ama bu kadarı değil. Kulübün arması yeni formanın tasarımını oluşturuyor. Armadaki üç farklı deseni formasına aktaran Barcelona, kendi yenilikçi formaları arasındaki en kötüsünü yapmış desek yanlış olmaz. Düşününce Hırvatistan Milli Takımı’ndan esinlenilen damalı forma bile bundan daha iyiydi. Desen karışık ve göz yoruyor ama formanın bu kadar kötü olmasının en önemli sebebi renkler. Renk tonlarında alışılmışın dışında daha açık tonlar kullanılmış. Gerçek Barcelona renkleri kullanılsa bu kadar sırıtmazdı. Bu tarz radikal tasarımları, dördüncü formalarda kullanmaları anlaşılır bir durum. Ama sezonda oynanan ortalama 50 maçın 30’unda giyilecek kimlik kazandıran forma için maalesef vasat bir tasarım. Barcelona’nın bir sade bir cesur stratejisi bence olumlu ama iki sade bir cesur diye devam etseler daha iyi bir sonuç alabilirler.
1. Juventus Alternatif
Sezonun açık ara en kötü forması. Niye yapıldı ve nasıl tasarlandı, bir türlü çözemedim. Yukarıdaki formalarla ilgili az da olsa olumlu düşüncelerim var ama bu forma için bir tane bile yok. Formacılıkta yeni tasarımlar yapıldıktan sonra tanıtım için formaların tarihle arasında bir bağlantı kurulur. Bu bağlantı güzel cümlelerle hikayeleştirilip tanıtımı yapılır. Bu formada öyle anlamsız bir tasarım karşımıza çıkarıldı ki tanıtım ekibi bile bir hikâye yazamadı. Tek söyledikleri şey 1994-95 sezonundaki formaya benzer bir forma yaptıkları. O formaya baktığımız zaman sarı-lacivert renkler dışında hiçbir benzerlik yok. Tasarımın içinde yıldız detayları kullanmış olsalar en azından o formaya benziyor diyebiliriz ama o da yok. Ayrıca tasarımın kendi içinde de bir tutarlılığı yok. Anlamsız ve gereksiz bir forma. Bu tasarım dünyanın herhangi bir yerinde neye benziyor diye düşüne düşüne sonunda bir benzerlik buldum. Hepimizin yakından tanıdığı sarı-mavi-beyaz renklerin hâkim olduğu voleybol topları. Tasarım ekibinde bu düşünce var mıydı bilmiyorum ama aklıma gelen tek benzerlik bu. Kısacası Juventus ne kadar güzel bir iç saha forması yaptıysa o kadar kötü bir alternatif formayı piyasaya sundu. İki uç noktayı aynı sezonda gösterdikleri için kendilerini tebrik ediyorum. Bu tarz bir formayı bir daha görmemek dileğiyle…
