Tokyo 2020 olimpiyat oyunları daha başlamadan tarihe geçmiş durumda. Dünyayı saran pandemiye rağmen yapılacak olimpiyatlar bazı sporcular için özel anlam taşıyor çünkü onlar olimpiyat oyunları tarihindeki ilk tırmanış şampiyonu olabilir. Tokyo’da yapılacak olan Sportif Tırmanışa yakından bakıyoruz.
Tokyo 2020 olimpiyatlarının resmi sayfasına girip başka bir sporla ilgili bir şeyler ararken gözünüze sportif tırmanış çarparsa ve “nasıl yani sadece duvara tırmanıp madalya mı alacaklar?” diye düşünüyorsanız yalnız değilsiniz. Ben de ilk gördüğümde aynı şeyi düşünmüştüm. Ancak biraz araştırma yapınca işlerin o kadar kolay olmadığını gördüm. Hep beraber olimpiyatlarda ilk kez yer alacak olan bu sporu öğrenmeye çalışalım.
Öncelikle şunu belirtmek lazım. Yarışmalar bir dağda yapılmayacak. Aomi Urban Sports Park’ın içinde inşa edilen yapay bir platformda gerçekleştirilecek. Sporcular duvara tırmanmak için çeşitli el ve ayak tutuşlarını yapabilecek. Yarışmada kullanılacak olan duvar pozitif veya negatif eğime sahip olabilir. Genel olarak bakıldığında tırmanış kendi kuralları olan çok geniş bir spor dalı. Asıl konumuz olan “Sportif Tırmanış” yani yarışmacı tırmanış temel olarak üç disiplinden oluşmakta; hız, bouldering ve lider. Hız disiplini, bouldering ve lider disiplinlerine göre daha fazla hız, yetenek ve koordinasyon gerektiren bir disiplin. Diğer iki disiplinde ise daha teknik ve sakin olmak sporcuları öne çıkaran özelliklerden bazıları. Uluslararası Sportif Tırmanış Federasyonu (IFSC), sportif tırmanış yarışmalarını normalde üç ayrı disiplin olarak gerçekleştirmekteydi ancak Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) aldığı karar ile bu üç disiplini kombine olarak bir potada eritti ve normalde üçer madalya verilirken Tokyo Olimpiyat Oyunları’nda sporculara birer madalya verilecek. Sportif Tırmanış dünyasından bu konuyla ilgili eleştiriler ve tepkiler gecikmedi. Lynn Hill ve Adam Ondra gibi önemli tırmanışçılar yapılan bu değişiklikle ilgili ciddi eleştirilerde bulundular. Yapılan eleştiriler yerini bulmuş olacak ki 2024 Paris Olimpiyatları’nda hız disiplini, bouldering ve lider’den farklı bir disiplin olarak yapılacak ve ayrı madalya verilecek.
Aomi Urban Sports Park – Getty Images
Sportif Tırmanış, Tokyo 2020’de hız, bouldering ve lider olmak üzere üç disiplinde gerçekleştirilecek. Hız disiplininde iki yarışmacı birbirine karşı 15 metrelik, 95 derecelik eğimli aynı rotaya sahip bir duvara tırmanacaklar. Güvenlik ipi olduğu için sporcular herhangi bir çekince yaşamadan son hız tırmanış yapabilecekler. Hız disiplininde kullanılan duvar dünyanın her yerinde aynı yapıda, yani bir standardı var. Bu standart da sporcuların sadece hızlarını öne çıkarmalarını sağlıyor. Mayıs ayında Endonezyalı sporcu Veddriq Leonardo’nun kırdığı dünya rekorunu buradan izleyebilirsiniz:
Bouldering disiplininde atletler organizasyon tarafından oluşturulan dört-beş metrelik bir duvarda tırmanış ipi olmadan yarışacaklar. Her organizasyonda farklı yapıda olan bu disiplinde, sporcuların önceden bu duvarda antrenman yapmalarına izin verilmiyor. Eğer mücadele sırasında duvardan düşerlerse tekrardan yarışmaya devam edebiliyorlar. Sporcuları zorlamak için bazı noktalarda tutma yerleri sadece parmak ucuyla tutunulabilecek yapıya sahip. Sporcular çok dikkatli bir şekilde rotalarını oluşturmalılar çünkü fazla oyalanırlarsa zaman olarak rakiplerinin arkasına düşebilirler.
Örnek Bouldering duvarı – drclimbingwalls.com
İlk iki disiplinde yarışmalar tamamlandıktan sonra lider disiplinine geçilecek. Aslında doğa tırmanışına en yakın disiplin olan lider seansında yarışmacılar 15 metrelik bir duvara özel bir rotadan altı dakika içinde tırmanmaya çalışacaklar. Yarışmacılar yarışma sırasında tırmanış ipi kullanabilir. Bu ipin sporcuların daha rahat hareket etmelerini sağlayacağını söylemekte fayda var. Duvara yerleştirilen her bir durma noktasının özel bir numarası var ve örneğin sporcu 15 numaralı noktaya ulaştıktan sonra düşerse 15 puan alacak. Sporcular sırasıyla liderlikte bulunan ismin tam olarak tutunduğu noktayı geçip, ulaşabildikleri en yüksek noktaya ulaşmaya çalışacaklar. Burada ufak bir detay var; sporcuların tutunma noktalarına değmesi, parmak ucuyla tutması veya kontrolsüz bir şekilde engeli kavraması tam olarak tutma sayılmayacak. Eğer iki veya daha fazla sporcu aynı noktaya tırmanırsa en kısa sürede tırmanan kazanmış sayılacak.
2018 Dünya Şampiyonası Lider disiplini parkuru
Sportif tırmanışta 20 kadın ve 20 erkek sporcu olmak üzere toplam 40 sporcu yarışacak. Linke tıklayarak oyunlarda yer alacak bütün sporculara ulaşabilirsiniz. 3 ve 4 Ağustos’ta elemeler yapılacak ve 5-6 Ağustos’ta madalyalar sahiplerini bulacak. Puanlamaya gelince, kısa en düşük puanı yapan sporcu en başarılı olan sporcu olacak. Örneğin bir sporcu hız seansında birinci, bouldering seansında üçüncü ve lider seansında dördüncü olursa, yarışmayı bitirdiği toplam skor sıralamalarının çarpımı 12 oluyor.
Adam Ondra – AFP
Olimpiyatlarda ilk kez yer alacağı için madalya kazananların ilk olimpik şampiyon olacağı tırmanışta bir favori söylemek biraz zor çünkü Adam Ondra veya Janja Garnbret gibi başarılı sporcular genelde bouldering ve lider kategorilerinde daha başarılı isimler. Ancak oyunlarda bu üç kategorinin sonunda birer madalya verilmesi bazı sporcular için sıkıntılı bir durum. Eğer hız disiplininde yeterli sıralamayı alamazlarsa madalya şansları sıkıntıya girebilir. Olimpiyatlarda ilk kez yer alacak olan “Sportif Tırmanış” umarız ki heyecanlı ve çekişmeli geçer ve hepimiz yeni eklenen bu spordan zevk alırız.
Janja Garnbret – EXPA Pictures
